SỰ KHỐN CÙNG CỦA SÁCH SELF-HELP

17/06/2022 11:59:40

Bài viết khá dài, nếu hiện tại bạn đang làm biếng đọc thì nghe tạm video này cũng được:

Bạn đang trong tình trạng khó khăn, bế tắc...

Bạn cần 1 lời động viên, 1 giải pháp, 1 hướng đi...

Bạn tìm đến một cuốn sách self-help - Loại sách dạy làm người, chứa đầy lời khuyên thông tuệ và "bí kíp" để nhanh giàu, nhanh thành công...

Dòng sách này đã và đang trở thành "nồi cơm" của nhiều nhà xuất bản.

Thời của sách self-help

Thử vào đại 1 nhà sách, bạn sẽ thấy 1/3 diện tích khu gần cửa nhất, được dành cho thể loại này. Bán chạy nhất là sách dạy làm giàu và sách phát triển bản thân, 2 loại này thường đi kèm với nhau.

Những cuốn như Dạy con làm giàu, Cha giàu cha nghèo, Đọc vị bất kỳ ai... luôn nằm trong nhóm bán chạy nhất ở Việt Nam.

Thậm chí, ông Đặng Lê Nguyên Vũ - Chủ tịch Tập đoàn Trung Nguyên, còn phát không hàng chục triệu cuốn Nghĩ giàu, làm giàu của Napoleon Hill và Đắc nhân tâm của Dale Carnergie cho thanh thiếu niên. Hai cuốn này nằm trong 1 danh sách được ông Vũ gọi bằng cái tên cũng rất self-help: "Tủ sách đổi đời".

Tại sao nhiều người "thần tượng" sách self-help đến như vậy?

Chỉ cần bỏ ra vài chục nghìn, người mua sách self-help sẽ sở hữu những giấc chiêm bao ngọt ngào như:

- 1 tuần chỉ cần làm việc 10 tiếng.

- Làm việc ít đi 20 lần nhưng thu nhập tăng lên 10 lần.

- Làm giàu không yêu cầu bạn lao động vất vả hay có tài năng gì cả, chỉ cần bạn rất, rất mong muốn trở nên giàu có thì bạn sẽ trở nên giàu có.

Trên nhóm facebook Học làm giàu, 1 thanh niên đặt ra mục tiêu: "Sau năm thứ nhất có 20 triệu đồng - Sau năm thứ năm có 1 triệu USD - Sau năm thứ mười có 1 tỉ USD". Các thành viên khác ngưỡng mộ: "Nếu Việt Nam mình có nhiều người chí khí như anh thì ước mơ dân giàu, nước mạnh không còn xa vời. Chúc anh thành công!”.

Trước kia, nhiều người cho rằng: Giàu nghèo có số và vị trí của mình trong xã hội đã được xếp đặt sẵn, thì ngày nay, họ tin vào 1 triết lý: Bạn hoàn toàn có thể điều khiển được tiền tài, danh vọng của mình nếu nắm được 1 số kỹ thuật nhất định: 23 nguyên tắc của Carnegie, 13 bước của Hill, 8 bài học trong Cha giàu, cha nghèo.

Cuộc đời vốn được quan niệm là bất định, thì nay được cho là có thể nắm bắt bởi 1 số "bí mật" mà rất may đã được có 1 số người (hay còn gọi là tác giả) phát hiện và truyền đạt lại. Số tiền để nắm được bí mật này chừng vài chục nghìn, nếu may mắn gặp đợt sale bạn còn được tặng kèm thêm mấy "bí kiếp" nữa.

Sách đẹp "chém gió"

Theo Đắc Nhân Tâm, con người là một động vật ích kỷ và nông cạn. Họ thích được nghe tới tên mình. Muốn được tỏ ra quan trọng và thèm khát sự khen ngợi.

Thay vì làm cho con người tốt đẹp lên, Đắc Nhân Tâm đánh vào bản năng vị kỷ của họ và khuyên người ta lợi dụng nó.

Nguyên tắc của Đắc Nhân Tâm là kĩ năng phục vụ cho những con người đạo đức giả, giả tạo, cơ hội.

Ví dụ: Trong cuốn sách này, 1 ông chủ tự hào vì có thể nhớ hết tên của các công nhân nên dù cho nhà máy của ông thiếu toilet nữ nhưng chưa hề có một cuộc đình công nào xảy ra. Ở đây rút ra ẩn ý: Thay vì cố gắng xây nhiều WC hơn cho nữ công nhân, các ông chủ hãy cố học thuộc tên riêng của họ và thế là mọi chuyện đều ổn.

Nếu như trước kia giá trị sống của dân tộc Việt Nam là trở thành 1 người quân tử ngay thẳng đầu đội trời, chân đạp đất thì ngày nay với nhiều người, đơn thuần chỉ là tạo ra một bộ mặt "thảo mai" như Carnegie giải thích, thành công “được định nghĩa qua việc người khác nhìn bạn như thế nào”.

Thách thức của cuộc đời không còn là việc đi tìm một ý nghĩa sống trong cộng đồng của mình nữa mà trở thành quản lý bản thân để trở nên giàu có.

Cho rằng không khi nào là quá sớm, 1 số nhà trẻ nhanh nhạy ở Việt Nam tổ chức những khóa học "Dạy trẻ kỹ năng lãnh đạo bản thân từ những năm đầu đời" mong muốn những đứa trẻ sớm điều khiển được người khác và theo dõi hiệu quả của bản thân thay vì những hoạt động thể chất, những bài học về tình đoàn kết hay những mẫu kịch anh hùng xưa để trở thành những người ngay thẳng.

Tránh né hiện thực

Bên cạnh tham vọng "đọc vị" người khác, "tư duy tích cực" là một trụ cột cơ bản khác của văn hóa self-help.

Tư duy tích cực được nói đến ở đây không liên quan gì tới 1 thái độ sống lạc quan. Nó là một kiểu niềm tin mù quáng là con người có thể dùng ý nghĩ để điều khiển những gì xảy ra với bản thân.

Bạn muốn giàu?

Dễ thôi, bạn phải thật sự luôn luôn và sắt đá tin rằng mình sẽ giàu.

Vì thế mà các nhà trẻ nói trên bắt lũ trẻ mẫu giáo hằng ngày lặp đi, lặp lại các câu: "Tôi là một thần đồng trong lớp học". "Tôi đang trên con đường tạo ra sự giàu có"...

Cuốn Nghĩ giàu, làm giàu yêu cầu bạn viết số tài sản mình muốn có lên một tờ giấy và đọc to nó lên ngày hai lần vào buổi sáng và buổi tối. Cần làm như vậy vì tiền bạc "tuy không nói năng được nhưng có thể nghe thấy khi ai đó khao khát gọi tên nó".

Tác giả Những bí mật của tư duy triệu phú, hướng dẫn cách "cài đặt" tư duy của người giàu bằng cách: Đặt tay lên tim và nói: "Tôi là 1 người đón nhận tuyệt vời. Tôi sẵn sàng và rộng mở đón nhận những lượng tiền khổng lồ đến với cuộc đời tôi". Sau đó cần chạm lên đầu mình và nói: "Tôi có tư duy triệu phú".

Quan điểm vô cùng nguy hiểm: Bản thân mỗi người, giàu có hay bần hàn, hoàn toàn chịu trách nhiệm về cuộc đời của mình, và đó là lý do hoàn hảo nhất để người giàu tự tán dương mình và phủi tay chối bỏ trách nhiệm xã hội.

Gần đây người ta tâm đắc với câu "35 tuổi mà còn nghèo, đấy là tại bạn". Thông điệp ở đây là gì? Người nghèo, nghèo vì họ không có "tư duy triệu phú"?

Quan điểm này bỏ ra ngoài những bất bình đẳng trong xuất thân, tiếp cận giáo dục. Nó không đặt câu hỏi về những bất công trong xã hội, không bàn tới công lý lẫn thể chế. Nó bỏ qua đúc kết dân gian "con sãi ở chùa lại quét lá đa".

Tệ hơn, tư duy này làm những người nghèo bên lề xã hội cuối cùng quay ra tự trách cứ bản thân, thay vì phê phán các tương quan và chính sách xã hội đẩy họ vào trạng thái này. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng "tư duy tích cực" được dùng như một công cụ kiểm soát xã hội.

Nếu như trước kia người ta tôn vinh các cá nhân theo đuổi 1 cái nghiệp, cống hiến, say mê, thì bây giờ sự say mê duy nhất được ngưỡng mộ là: Say mê làm giàu.

Trên nền tảng đạo đức này, giàu có nghĩa là thành công. Làm giàu không những đã trở thành mục đích sống, mà còn là một đức hạnh.

Hệ quả là gì?

Trong khi tôn vinh người giàu, người ta rất dễ đi đến kết luận thứ hai rằng người nghèo làm xấu hổ đất nước, là gánh nặng của cộng đồng.

Self-help không khuyến khích các câu hỏi, chúng chỉ yêu cầu người đọc tin vào chúng. Và nếu bạn đã đọc sách self-hep rồi nhưng vẫn chưa giàu thì có nghĩa là:

- Bạn chưa có đủ lòng tin.

- Bạn cần mua thêm sách.

- Bạn nên tới dự các buổi hội thảo nhiều hơn.

Thống kê cứ chừng 06 tháng người đọc self-help lại mua một cuốn self-help mới.

Kết

Sự khốn cùng của self-help là ở chỗ nó làm tê liệt khả năng tư duy độc lập, phản biện và ý thức xã hội, những điều đang thiếu ở Việt Nam. Nó không dẫn tới khai sáng và minh triết. Đám đông đi theo nó vừa phỉnh nịnh, thảo mai, giả tạo giẫm đạp lên nhau để đạt được mục đích của mình, tin tưởng rằng chính nghĩa và đạo đức thuộc về kẻ giàu có.